خوشنویسی کودکان ابتدایی

خوشنویسی نه به معنی تزئین کردن حروف نوشتاری است و نه به معنی استفاده از حروف برای تزئین؛ بلکه هنر خیال‌انگیز نوشتن حروف است! در در طی سالیان گذشته هرچه تکنولوژی بیشتر بر زندگی ما احاطه پیدا کرده، ما نیز بیشتر به آثار درمانی و مهم «نوشتن» با مداد بر روی کاغذ پی برده‌ایم! همانطور که می‌بینیم دفتر یادداشت‌ها، در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف، هنوز از پرفروش‌ترین محصولات فروشگا‌ه‌های لوازم‌التحریر هستند. درست است که آموزش خوشنویسی به کودکان از دروس اصلی آموزشی در دوران مدرسه نبوده و نیست، اما این موضوع چیزی از اهمیت آن کم نمی‌کند. نوشتار و خوشنویسی قدمتی به درازای تاریخ دارد؛ از زمانی که بشر نوشته و زیبایی را درک کرده.

دست خط کودکان با یادگیری اولین واژگان الفبای فارسی شکل می‌گیرد و از آنجایی که در بعضی از مدارس به دستورالعمل‌های خوش خطی کودکان کمتر بها داده می‌شود، والدین باید برای رفع بد خطی دانش‌آموزان خود تلاشی مضاعف داشته باشند.

فواید آموزش خوشنویسی به کودکان

• خوش‌خط نوشتن را در کودکان تقویت می‌کند
• باعث بهبود تمرکز می‌شود
• به آنها کمک می‌کند ویژگی‌های هنرمندانه و خلاقانه‌تری داشته باشند
• می‌تواند به یک سرگرمی و حتی بیشتر از آن برای کودکان تبدیل شود
• علاقه‌ی آنها را به یادگیری سبک‌های (هنری) بیشتر در آینده افزایش می‌دهد
• نوشتن به سبکی متفاوت جذاب است و نه تنها توجه دیگران به خود جلب می‌کند، بلکه احساس قدردانی را نیز در آنها به وجود می‌آورد!

چرا خوشنویسی برای کودکان مهم است؟

بدون شک یکی از مشکلات اساسی معلم‌ها و به خصوص معلم‌های مقطع دبستان بد خط بودن بچه هاست. بد خط بودن بچه‌ها دلایل زیادی دارد؛ ولی موضوع اصلی که شاید توجه کمتری هم به آن شود تأثیر منفی بد خط بودن بچه‌ها بر یادگیری آنهاست. وقتی خطی زیبا نباشد به لحاظ بصری جذاب و دلنشین نخواهد بود و نتیجه این است که در ضمیر و ذهن کودک نقش نمی بندد.

 کودک یک کارتون را به خاطر زیبایی و جذابیت آن می‌بیند. اگرهمان کارتون محبوبش را با کیفیت بد برای او به نمایش درآورید خواهید دید که برایش جذابیت کمتری دارد، چون اصولا چیز جذابی نمی‌بیند. پس اولین نکته این است که خوشنویسی روی یادگیری بچه‌ها تاثیر می‌گذارد.

دومین نکته تاثیر خوشنویسی بر روی دقت و تمرکز بچه هاست. وقتی قرار است بچه ها زیبا بنویسند پس باید دقت کنند و «تمرکز» لازمه‌ی این کار است. به طبع مهارت در نوشتن آنها هم زیاد می‌شود.

آموزش گام به گام شناسایی و حل مشکلات دست خط کودکان

اولین گام برای آموزش خط به کودکان و بهبود بخشیدن دست خط کودک، شناخت مشکلات رایج دست خط است. از مشکلات دست خط کودکان می‌توان به رعایت نکردن فاصله‌ها، ناهماهنگی با خطوط و… اشاره کرد. اگر شما هم به دنبال راهی برای رفع بد خطی دانش آموزان خود هستید با ما همراه باشید.

درست نوشتن را به کودک بیاموزید

• به کودک نشان دهید که چطور از خطوط برای نوشتن حروف استفاده کند. این که بدانند حروفی مانند «ب، پ، ت، ث» روی خط نوشته می شوند یا حروف «ر، ز، ژ و..» از روی خط شروع شده و در زیر آن ختم می شوند، می‌تواند روی دست خط کودکان تاثیر مستقیمی بگذارد.
• جهت‌های درست نوشتن حروف الفبا را به کودک بیاموزید. بچه ها باید از راست به چپ بنویسند و نیاز دارند تا نحوه‌ی نوشتاری صحیح حروف را یاد بگیرند. اگرکودک شما برای نوشتن به کمک نیاز دارد دستش را بگیرید و با همدیگر حروف را بنویسید. تمرین صحیح نوشتن حروف را با سرگرمی همراه کنید تا به فعالیتی مطلوب تبدیل شود و کودک به طور مرتب آن را انجام دهد.
• روی فاصله گذاشتن کار کنید. رعایت فاصله بین حروف و کلمات را با انگشت به کودک یاد دهید. به او بگویید بعد از نوشتن هر کلمه انگشت خود را کنارش بگذارد و کلمه‌ی بعدی را از سمت دیگر انگشتش بنویسد. این کار به خوانایی خط کودکان در آینده کمک می کند.
• از کتاب‌های الفبایی برای آموزش ترتیب حروف الفبا استفاده کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از دست خط خود و روی یک برگه کاغذ این کار را انجام دهید. اما به خاطر داشته باشید که دست خط شما نباید بیش از اندازه کوچک باشد. از کودک بخواهید تا از روی سرمشق‌های شما یک بار زیر هر یک از حروف بنویسد.
• برای تشخیص حروف مشابه از شیوه‌های تصویری و فلش کارت‌ها استفاده کنید. تفاوت بین حروف «ب» و «پ» را میتوانید با تصاویری مانند ببر و پله به کودک نشان دهید. کودکان حافظه تصویری قوی دارند.
• اگر کودک در به یادآوری شکل هر یک از حروف مشکل دارد می توانید آموزش خود را با سرگرمی مثل نقاشی همراه کنید. مثلا «ش» شبیه یک شتر است. یا «ف» یک فیل با خورطومی بلند است.
• زمانی برای تمرین نوشتاری روزانه کودک در نظر بگیرید. بهتر شدن خط کودکان فقط با تمرین و ممارست دائمی امکان پذیر است. مثلا از کودک بخواهید تا لیست خرید روزانه منزل را بنویسد. او را برای نوشتن نامه تشویق کنید. داشتن دفترچه خاطرات هم ایده‌ی خوبی است. همچنین می‌توانید با کمک همدیگر یک کتابچه داستانی همراه با تصویر درست کنید. نقاشی بکشید و برای هر تصویر، داستانی با خط کودک بنویسید.

آموزش را با سرگرمی همراه کنید

1. بازی‌های ساده انجام دهید. تصویری روی کاغذ بکشید و از کودک بخواهید تا اسم آن را حدس زده و در جاهای خالی زیر تصویر بنویسد.
2. برای نوشتن حروف به جای قلم از ابزارهای دیگری مثل دانه‌های برنج، حبوبات یا شن‌های رنگی استفاده کنید. درست کردن شکل حروف با خمیرهای بازی هم ایده جالبی است که توجه کودکان را به یادگیری جلب می‌کند.
3. استفاده از مداد و خودکارهای رنگی یا مدادهای شمعی به جای مداد ساده برای کودکان غافلگیرکننده است. از این غافلگیری‌های شیرین برای یادگیری بهتر زیبا نویسی بهره ببرید.

مهارت‌های حرکتی کودک را از سنین پایین تقویت کنید

1. بازی‌های مارپیچ و هزارتو که پر از راه‌های خمیده است بهترین روش برای افزایش مهارت‌های حرکتی کودکان به شمار می‌رود. استفاده از این روش به کودک کمک می‌کند تا حرکت بین خطوط را بیاموزد و در رسم شکل حروف دقت بیشتری داشته باشد که نتیجه آن در دست خط کودکان قابل مشاهده است.
2. با کودکان خمیربازی  کنید. هر کدام یک کلمه بگویید، مثلا اسم یک حیوان و اولین حرف اسم حیوان را با خمیر درست کنید.
3. وقتی کودکان از سنین پایین با ابزارهای نوشتاری مثل مداد، خودکار و ماژیک‌های رنگی کار کنند، نحوه درست نگه داشتن قلم در دست را فرا می گیرند. همانطور که می‌دانید یکی از موثرترین عوامل روی خط کودکان مربوط به کنترل قلم در دست است.
4. در سال‌های گذشته یکی از بازی‌های رایج بچه‌ها نوشتن با گچ‌های رنگی بود. هنوز هم این روش برای بهبود دست خط کودکان بسیار مفید است. اگر امکان استفاده از گچ را در منزل ندارید با استفاده از رنگ‌های انگشتی قابل شستشو روی دیوار پیام‌های کوتاه و سرگرم کننده بنویسید.
5. به شیوه‌های نشستن و فرم بدنی کودکان در هنگام نوشتن نیز دقت کنید.
6. در پایان برای آموزش خط به کودکان صبور باشید و فراموش نکنید از روش‌هایی استفاده کنید که علاوه بر جنبه‌ی سرگرمی دارای نکات آموزشی مفید هستند.